İyi bir edebi çeviriye kulak verdiğinizde kelimelerinin fısıltılarını duyabilirsiniz, duyguları vardır ve kalbinize dokunurlar.
İçindekiler
Edebi Çeviri Nedir?
Edebi metinleriniz, roman, şiir kitaplarınız ile ilgili çeviri hizmeti almak için tıklayınız.
Edebi çeviri, yazın çevirisi veya edebi tercüme; teknik, tıbbi, hukuki, ticari metinlerden içeriği, kullanılan dilin yapısı ve dil göstergeleri itibariyle ayrılmaktadır. Edebi metinlerde, diğer metin türlerinin aksine bireylerin iç dünyasına, duygu ve düşüncelerine hitap eden, toplumsal, sanatsal, geleneksel ve kültürel ögelerin ve öznelliğin ön plana çıktığı, betimleme, okuyucuda heyecan uyandırma, duygu durumunu etkileme gibi amaçları barındıran anlatımlar bulunmaktadır.
Edebi Çeviri Alanında Çevirmen Betül KÜRE
Çevirmen Betül KÜRE ve ekibinde yer alan lisanslı çevirmenler edebi çeviri alanında birçok çeviri çalışmasına imza atmıştır. Bugüne kadar birçok roman, şiir ve edebi yazıyı, hedef kitleye göre değişen, farklı çeviri kuramları ışığı altında Türkçeden İngilizceye ve İngilizceden Türkçeye çevirmiştir. Edebi çevirileri hedef kitleyi göz önünde bulundurmakla birlikte kaynak metinden kayıp vermeden hedef dile en uygun şekilde çevirerek ideal çeviri ürününü elde etmektedir.
Edebi metinleriniz için çeviri hizmeti almak veya bilgi edinmek için iletişime geçiniz.
Istanbul (Not Constantinople) – They Might Be Giants
Istanbul (Not Constantinople), sözlerini Jimmy Kennedy’nin yazdığı, Amerikan rock grubu They Might Be Giants adlı müzik grubuna ait şarkıdır. Çevirmen Betül KÜRE tarafından yapılan bu çalışmada; şarkı ile National Geographic’in yayınladığı “İstanbul” adlı video harmanlanmış, şarkı sözlerinin çevirisi yapılmış ve alt yazı olarak eklenmiştir.
Edebi Metin Türleri Nelerdir?
Edebi metinler bireylerin hayal dünyasının, duygularının yazıya döküldüğü roman, şiir, tiyatro metni, öykü, deneme, destan, günlük, çizgi roman ve çocuk masalları gibi birçok edebi metin türünden oluşmaktadır.
Edebi Metinlerin İşlevleri Nelerdir?
Genel anlamda okuru etkilemek, okurda farklı duygu ve düşünceler uyandırmak gibi işlevleri olan edebi metinlerin / yazın metinlerinin çevirisinde de bu etkiyi yakalamak ve erek okuyucuya sunmak, çevirmenin en temel görevlerinden yalnızca biridir. Edebi metinler yazıldığı dönemin zihniyetini ve sanat anlayışını yansıtmaktadır. Edebi metin türleri ve özellikleri değerlendirildiğinde bu metinlerin okuyucusunun büyük önem taşıdığı görülmektedir.
Edebi Metin Çevirisinde Önemli Noktalar Nelerdir?
Edebiyat çevirisinde çevirmenlerin dikkate alması gereken birçok husus bulunmaktadır. Edebi eserlerin her biri özgün, biriciktir ve estetik kaygıyla yazılmaktadır. Edebi metinlerde genel itibariyle mecazlı, sanatsal, ağdalı anlatımlar veya söz sanatları kullanılmaktadır. Edebi metin çevirisinde okuyucuya anlatılmak istenen fikir ve düşünceleri diğer dile aktarmanın yanı sıra edebi metin içerisinde kullanılan bu sanatsal dil ve ahenk de çevirmenin yaratıcılığı ve kuvvetli hayal gücü ile mümkün olan en iyi şekilde aktarılmalıdır. Edebi metinleri edebiyat eseri yapan sadece kelimeler değil, aynı zamanda bu kelimelerin nasıl kullanıldığıdır. 20. Yüzyılın önde gelen dilbilimci ve göstergebilimci Roman Jakobson (1960) konuya şu cümlelerle değinmiştir:
Şiiri vazgeçilmez, yoğun ve özgün kılan şey kullanılan dilin şiirselliğidir.
Edebiyat çevirisi mümkün müdür yoksa edebiyat çevirisi ütopik bir girişim midir?
Çevirinin sınırlarının zorlandığı edebi metinlerde çevirilebilirlik, 19. yüzyıl dilbilimci ve filozof Wilhelm von Humboldt gibi çevirinin ütopik bir girişim olduğunu iddia eden kimi yaklaşımlara göre değerlendirildiğinde, edebi metinleri iyimser bir bakış açısıyla tam anlamıyla ve bire bir çevirinin mümkün olduğunu varsayarak çevirmektense kötümser bir bakış açısıyla bu biricik ve özgün metinlerin çeviri sürecini dört dörtlük, eşdeğer çevirinin mümkün olmayacağını göz önünde bulundurarak kaynak metindeki anlam, biçim ve biçemin en iyi şekilde aktarıldığı çeviriyi elde etme gayesi ile yönetmek, çevirmenin muhtemelen en kaliteli çeviri ürünü ortaya çıkarmasını sağlayacaktır. Burada söz edilen çeviri yaklaşımı geçmişten bu yana kimi kuramlarca tartışmalı iken, kimi kuramcıların özümsediği bir yaklaşım haline gelmiştir.
Edebiyatın İncisi: Şiir Çevirisi Sanatı
Edebiyat, insan duygularını, düşüncelerini ve hayallerini ifade etmenin en derin ve etkileyici yoludur. Şiir ise bu büyülü dünyanın en özgün ve yoğun şekillerinden biridir. Ancak, bir şiirin çevirisini yapmak, dikkat, ustalık ve sanatsal bir vizyon gerektirir.
Şiir çevirisi, bir dilde yazılmış bir şiiri başka bir dile aktarma sürecidir. Ancak yalnızca sözcükleri çevirmek yeterli değildir. Şiirin özünü ve dilinin güzelliğini korumak, o anlam dünyasını yeni bir dile aktarmak gereklidir. İşte burada çevirmen olarak bizlerin edebi yeteneği ve uzmanlığı devreye girer. Her şiirin kendine özgü bir ritmi, biçemi ve duygusu vardır ve hizmetimizde bu özelliklerin korunarak çevrilmesine hassasiyet gösterilmektedir.
Edebiyat dünyasında yer alan şiirler, zamanın ötesinde duygusal bağlantılar kurmayı başarabilen nadir eserlerdir. Şiirlerin çevirisinde, bu özgün bağlantıları ve anlamları kaybetmeden okuyuculara aynı etkiyi sunma amacı taşınmalıdır.
Tüm bu süreçlerin eksiksiz işlemesi için çeviri sürecimde çevirmen olarak öncelikle şiirle tanışırım, bana ne anlatmak istediğini, dizelerinde saklı inceliklerini, dizelerinin hangi duyguları taşıdığını özümseyerek bu duyguların tamamına bürünürüm. Bu noktadan sonra sözcükler araçlar haline gelir ve bu duygularla şiiri çevirmeye koyulurum.
Siz de dil bariyerlerini aşarak yeni bir kültürün şiirlerini keşfetmek isterseniz veya şiirlerinizi yabancı dile çevirip başka kültürlere tanıtmak isterseniz şiir çevirisi hizmetimizden yararlanabilirsiniz.
Edebiyat Metinlerinde Doğru Çeviri ve Yanlış Çeviri Üzerine: Çevirmenin Tercihleri
Çevirmenlerin erek metin üretim süreci boyunca önlerine seçim yapmaları gereken birçok yol ayrımı çıkmaktadır. Her dil göstergesi, her cümle ve her anlam karşı dilde üretilirken çevirmenler tarafından yapılan bu seçimlere göre şekillenmektedir. Erek dilde şekillenen bu ögeler, çevirmenin hangi yol ayrımından gitmeyi tercih ettiği ile ilgili ipuçları vermektedir. Bu yönden her edebiyat eserinin biricik olduğu gibi her çeviri ürünü de biricik olmaktadır.
Çevirmenin Tercihlerine Bir Örnek: Mahjong Oyunu
Edebiyat çevirisinde çevirmenin tercihlerine bir örnek vermek gerekirse bir edebiyat metninde geçen ve domino setine benzerliği nedeniyle Çin dominosu olarak da adlandırılan, Çin kökenli masa oyunu Mahjong kelimesi, çevirmenin tercihlerine göre erek kültür ve erek okuyucu göz önünde bulundurularak veya tam tersi, kaynak kültür ve kaynak okuyucu göz önünde bulundurularak “mahjong”, “macong” veya “domino” olarak farklı şekillerde çevirilebilmektedir. Bu çeviriler, özellikle çeviri eleştirmenleri açısından, yanlış çeviri olarak değerlendirilmektense Mahjong kelimesinin çevirisindeki tercihlerin, çeviri kuramları esas alınarak iyi ve kötü yanları değerlendirilmektedir. Çevirmenin kullandığı dilin biçemi her çevirmene göre farklılık göstermektedir.
Sonuç olarak çevirmenin tercihleri çeviri eleştirileri bağlamında kuramsal bir çerçevede değerlendirilebilmekle beraber özellikle edebiyat metinlerinin çevirisinde doğru çeviri veya yanlış çeviri aranmamaktadır ve çeviriler bu açıdan değerlendirilmemektedir. Eksik veya hatalı çeviri olmadığı sürece her edebiyat çevirisi iyidir ancak her iyi çevirinin her zaman daha iyisi vardır. Daha iyi çevirilerin ise çok daha iyisi olabilmektedir. Kısaca belirtmek gerekirse -hatalı aktarım olmaması koşuluyla- edebiyat çevirisinde yanlış çeviri yoktur, daha iyi çeviri vardır.
Edebi Metin Çevirisinde Kullanılan Teknikler ve Stratejiler Nelerdir?
Edebi metin çevirileri, erek kitleye, erek dile, erek kültüre ve metnin çevirisini isteyen bireyin/kurumun talebine göre şekillenmektedir. Bu noktada edebi metin çevirisi sürecinde birçok kuramdan, yaklaşımdan ve teknikten yararlanılmaktadır. Çeviribilim alanından çeviri kuramcısı ve Çevirmen Andre Lefevere (1975) şiir çevirisinde kullanılabilecek 7 çeviri stratejisinden söz etmektedir. Şiirin yalnızca ana temasına veya kafiyesine odaklanıldığı takdirde ortaya çıkan çevirilerin kifayetsiz kaldığını, şiir çevirisinde şiirin bir bütün olarak görülmesi gerektiğini dile getiren Lefevere’nin önerdiği 7 şiir çeviri stratejisinden bazısı aşağıdaki gibidir:
- Şiiri düz yazıya dönüştürerek çevirme (poetry into prose translation)
- Ölçüye ve kafiyeye odaklanarak çevirme –ancak bu durumda içeriğin aktarılmasında bazı sorunlar ortaya çıkabilmektedir – (rhymed translation)
- Kafiyeden tavizde bulunarak, şiir formatını koruyarak anlamı aktarmaya odaklı çeviri (Blank verse translation)
- Kaynak metindeki ölçüyü erek metinde yeniden üreterek çevirme (metrical translation)
Kaynaklar
Jakobson, R. (1960). Linguistics and poetics. In Style in language (pp. 350-377). MA: MIT Press.
Lefevere, A. (1975). Translating poetry: Seven strategies and a blueprint. Assen: Van Gorcum.