James R. Flynn’in 2007 tarihli kitabı What is intelligence? (Zeka nedir?) “Yirminci yüzyılda kuşaklararası ciddi IQ artışlarına tanık olunduğu” olgusuna verilen bir diğer isim olan “Flynn etkisi “ni anlamaya ve açıklamaya çalışmaktadır. Malcolm Gladwell’in New Yorker’daki incelemesi Flynn’in vardığı sonucu şu şekilde özetlemektedir:

Flynn’e göre IQ’nun neden arttığını anlamanın en iyi yolu, en yaygın kullanılan IQ testlerinden biri olan WISC’ye (Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği) bakmaktır. WISC, her biri IQ’nun farklı bir yönünü ölçen on alt testten oluşmaktadır. Flynn, genel bilgi, kelime dağarcığı ve temel aritmetik becerisini ölçen sorular gibi bazı kategorilerdeki puanların, zaman içinde artış gösterdiğini belirtmiştir. WISC’deki büyük puan artışları çoğunlukla “benzerlikler” olarak bilinen ve “Köpekler ve tavşanlar hangi yönlerden birbirine benzer?” gibi soruların sorulduğu kategoride gerçekleşmiştir. Günümüzde, IQ testlerinin amaçları doğrultusunda doğru yanıtı verme eğiliminindeyizdir: köpekler ve tavşanların her ikisi de memelidir. Bu soruya on dokuzuncu yüzyılda yaşamış bir Amerikalı “tavşan avlamak için köpekleri kullanırsınız” cevabını verirdi.

Flynn konuyla ilgili olarak şöyle diyor: “Eğer gündelik dünya bilişsel evinizse soyutlamaları, mantığı ve varsayımsal olan şeyleri somut referanslarından ayırmak pek de doğal değildir.” Büyük büyükanne ve büyükbabalarımız üstün zekalı olmuş olabilirler. Ancak güncel IQ testlerinde kötü sonuçlar alacaklardır çünkü deneyimleri yeni soyut kategoriler kümesine göre sıralamayı öğrendiğimiz yirminci yüzyılın büyük bilişsel devrimine dâhil olmamışlardır. Flynn’in ifadesiyle, artık WISC’nin benzerliklerle ilgili sorularını anlamlandırmamızı sağlayan “bilimsel gözlükleri” takmak zorunda kalmış durumdayız. Hollanda I.Q. puanlarının 1952 ve 1982 yılları arasında önemli ölçüde arttığını söylemek, 1982 yılındaki Hollanda’nın en azından belirli açılardan 1952 yılındaki Hollanda’dan bilişsel olarak çok daha zorlayıcı ve çaba gerektiren bir dönem olduğunu söylemenin başka bir yoludur. Başka bir deyişle I.Q. ne kadar zeki olduğumuzu değil, ne kadar modern olduğumuzu ölçer.

Kaynak:

https://www.newyorker.com/magazine/2007/12/17/none-of-the-above

Çeviren: Mütercim Tercüman Betül KÜRE