Sözlü Çeviri Nedir?

Sözlü çeviri hizmeti almak için tıklayınız.

Sözlü çeviri, bir dilde gerçekleştirilen şifahi (veya yazılı) bildirinin diğer bir dile şifahen çevirisi olarak adlandırılır. Sözlü çevirilerin farklı alanlarda, farklı amaçlara hizmet eden birçok çeşidi bulunmaktadır. Toplum çevirmenliği, konferans çevirmenliği, diyalog çevirisi, simultane çeviri (eş zamanlı çeviri), ardıl çeviri, karşılıklı çeviri, fısıltı çevirisi, yazılı belgelerin sözlü çevirisi (sight translation), çevrim içi ortamda çeviri (online platformlar üzerinden gerçekleştirilir) sözlü çevirinin en sık kullanılan çeşitleridir. Sözlü çeviri yapan çevirmenlere genellikle tercüman (interpreter) veya çevirmen denmektedir.

Sözlü Çevirinin Önemi

Sözlü çeviri; savaşlardan barış antlaşmalarına, sömürgeci güçlerden dinlerin ve kültürlern dünyanın farklı bölgelerine yayılmasına, hastanelerden mahkemelere birçok alanda ve dönemde belirleyici bir role ve öneme sahip olmuştur (Diriker, 2019).

Sözlü Çeviri ve Yazılı Çeviri Arasındaki Farklar Nelerdir?

Sözlü çeviride, yazılı çeviride olduğu gibi çevirmen için algılama, belleğinde işleme, doğru ifadeleri bularak çevirme süresi oldukça kısıtlıdır. Sözlü çeviri açısından çevirmenin, diğer dile çevirmek üzere karşı taraftan duyduğu bildirimin üzerinde düşünme ve zihninde tartma gibi belirli bir süre gerektiren eylemler için zamanı olmadığından dolayı çevirmen için sözlü çeviride odaklanma, duyarlılık, uzun ve kısa süreli belleğin güçlü olması, konuya ilişkin art alan bilgisi ve iki dile olan hakimiyeti en önemli kazanımlardır.

Türkiye’de Sözlü Çeviri

Türkiye’de geçmişten bu yana sözlü çeviride büyük adımlar atılmış, sözlü çeviri açısından köklü ve sağlam bir tarihe sahiptir. Ne var ki sözlü çevirinin önemli ihtiyaçlardan biri olduğu  Türkiye’de yasal anlamda nitelikli adımlar atılmış olmasına karşın hala meslek yasası ve sözlü çevirmenler açısından mesleklerini koruma çatısı gelişmemiştir. Sözlü çeviri ve genel anlamda çeviribilim alanının devingenliği ve genişliği değerlendirildiğinde, meslek yasasını korumak, bilimsel ve kuramsal çerçevenin hakimiyetini güçlendirmek adına pek çok araştırma ve yaptırım gerekmektedir.

Sözlü Çeviride Çevirmenin Konumu Nedir?

Çevirmenler / Tercümanlar sözlü iletişim ortamlarında taraflar arasındaki iletişimi gerçekleştirmek amacıyla çeviri eylemini gerçekleştirmektedir. Çeviri sürecinde, çevirmenler / tercümanlar belirli yapısal ögelerden yararlanmaktadır. Sadece dil göstergeleri değil, aynı zamanda bu göstergelerin nasıl kullanıldığı, beden dili, tutum ve üslup, çevirmenlerin / tercümanların söz sırasını nasıl aldığı gibi sözlü olmayan ögeler de sözlü çeviride önem taşımaktadır. Aracılı bir etkileşimin gerçekleştiği sözlü çeviri ortamlarında çevirmenler / tercümanlar, iletişimin sağlanması ve tamamlanması açısından en önemli taraf konumundadır. Konuşma sırası alma ve eylem oluşturma sürecinin planlanması da çevirmenler / tercümanlar için etkileşimli konuşma için önemli birimlerdir.

Sözlü Çeviride Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Nelerdir?

Çevirmenler / tercümanlar konuşmacı olan iki taraf için arabuluculardır ve genellikle kendilerini kurumsal tarafla uyumlu hale getirme eğilimindedirler ancak iki taraf arasında bir pozisyon almaları ve her iki tarafa da eşit derecede önem vermeleri gerekmektedir. Sadece doğru tercüme yapmak değil, vücut pozisyonu (hatta ayakların ve omuzların baktığı yön), bakış, ses tonu ve mimiker de çevirmenler / tercümanlar için önemlidir çünkü bu etkenler, taraflarca doğrudan sezilmektedir ve tarafların izlenimlerini etkilemektedir.

Sözlü Çeviride Konuşmacı Taraflar

Bazen aracılı etkileşimde kurumsal taraf, etkileşimi yönetecek entelektüel becerilere sahip olmayabilmektedir. Bu tür bir etkileşim, taraflardan birinin (örneğin hasta) tekrar hizmet aldığı kuruma gitmeye dirençli hale gelmesine neden olmaktadır. Bu durumda çevirmenler / tercümanlar devreye girerek bu becerileri karşı tarafa (örneğin hastaya) sağlamalı ve tarafla uyum içinde olmalıdırlar. Çevirmenler / tercümanlar, konuşmacı tarafın (örneğin hastanın) kendini iyi hissetmesini ve aldığı hizmetten memnun kalmasını sağlamak için sözlü veya sözlü olmayan eylemler üzerinden bir dizi eylem gerçekleştirmektedir. Böylece çevirmenler / tercümanlar işbirliğini kolaylaştırmaktadır ve eğer taraflarca işbirliği gerçekleşmezse konuşmacı taraflardan hizmet alan taraf, etkileşimden ve doğal olarak kurumdan memnun kalmayabilmekte ve bu durum da kurumsal taraf için bir kayba neden olmaktadır. Nitekim çevirmen / tercüman olmazsa konuşmacı taraflar da olmaz. Çevirmenler / tercümanlar bu tür eylemlerde bulunarak taraflar arasında işbirliği, empati ve sosyal dayanışmanın kurulmasına katkıda bulunmaktadır.

İletişim sağlayıcıları ve kültürler arasında köprü görevi gören çevirmenler / tercümanlar, sözlü çeviri ortamında onaylanmış katılımcılar olarak ve kültürlerarası arabulucular olarak çalışırlar. Çevirmenler / tercümanlar, sözlü çeviri ortamlarında epistemik otoritenin kim olduğunu fark etmeli ve konuşmada buna göre iyi bir şekilde eş güdüm sağlamalıdırlar zira soruları soran taraf, yani epistemik otorite, genel konuşmayı yönlendirmektedir.

Sonuç olarak çevirmenler / tercümanlar sadece kelimeleri çeviren bireyler değildir; taraflar arasındaki etkileşimi ve anlaşmayı istenilen şekilde sonuçlandırmak için uğraşan çok önemli arabuluculardır. Çevirmenler / tercümanlar, bir ressamın tablosundaki son dokunuşturlar ve genellikle bu son dokunuş, tabloyu çekici kılan şeydir.

Sözlü Çeviri Türleri Nelerdir?

Türkiye’de ve tüm dünyada sıkça ihtiyaç duyulan birçok sözlü çeviri türü bulunmaktadır. Toplum çevirmenliği, konferans çevirmenliği, diyalog çevirisi, simultane çeviri / eş zamanlı çeviri, ardıl çeviri, karşılıklı çeviri, fısıltı çevirisi, yazılı belgelerin sözlü çevirisi, çevrim içi ortamda çeviri / online çeviri, sözlü çeviri türlerinden bazılarıdır.

Kaynaklar

Diriker, E. (2019). Türkiye’de Sözlü Çeviri. Eğitim, Uygulama ve Araştırmalar. Istanbul. 30-42.

Bu sözlü çeviri türleri arasında en yaygın kullanılan sözlü çeviri türleri aşağıdaki başlıklar altında tek tek açıklanmaktadır.

Psikoterapi Çevirmenliği

Ardıl Çeviri

Simultane / Eşzamanlı Çeviri

Toplum Çevirmenliği

Diyalog Çevirisi

Fısıltı Çevirisi